Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, Avropa regionunda əksər insanlar həddindən artıq çox duz istifadə edir və 30-79 yaş arası hər üç yetkin şəxsdən biri hipertoniyadan, yəni yüksək qan təzyiqindən əziyyət çəkir.
Bu barədə ÜST-nin Avropa Regional Bürosunun "Duzla və hipertoniya ilə mübarizə" mövzusunda hesabatında deyilir.
Məlumata əsasən, yüksək duz qəbulu infarkt və insult kimi ürək-damar xəstəlikləri (ÜDX) riskinin əsas faktoru olan qan təzyiqini artırır.
"ÜDX Avropa regionunda əlilliyin və erkən ölümün əsas səbəbidir. Belə ki, hər il ölüm hallarının 42,5 faizdən çoxu buna görə baş verir. Bu, o deməkdir ki, hər gün 10 min nəfər bu səbəbdən ölür. Regionda kişilər arasında ÜDX səbəbindən ölüm ehtimalı qadınlarla müqayisədə təqribən 2,5 dəfə yüksəkdir. Həmçinin, coğrafi fərqlilik də mövcuddur - Şərqi Avropada və Mərkəzi Asiyada cavan yaşda (30-69 yaş) ÜDX səbəbindən ölüm ehtimalı Qərbi Avropa ilə müqayisədə təqribən 5 dəfə yüksəkdir", - hesabatda deyilir.
ÜST-nin Avropa Regional Bürosunun direktoru Hans Henri P.Klyuge qeyd edib ki, ÜDX və arterial hipertenziyanın mühüm dərəcədə qarşısı alına və nəzarət oluna bilər.
"Hər il xüsusən ÜST regionumuzun şərq hissəsində ilk növbədə kişilər arasında olmaqla, dörd milyon nəfər ÜDX səbəbindən vəfat edir. Faktlar belədir, lakin biz bunu dəyişə bilərik. Biz nəyin işə yaradığını bilirik, lakin zaman keçdikcə faktiki məlumatlara əsaslanan yanaşmaları tətbiq edə bilmirik ki, bu da qarşısı alına bilən ölüm hallarının qeyri-məqbul dərəcədə yüksək səviyyəsi ilə nəticələnir. Duzdan istifadənin 25 faiz azaldılması üzrə məqsədyönlü siyasətin həyata keçirilməsi qiymətləndirmələrə görə, 2030-cu ilədək 900 min insan həyatını ÜDX-dən xilas edə bilər", - o deyib.
Bundan başqa, tədqiqatda qeyd olunur ki, Avropa regionunun təqribən bütün ölkələrində (53 ölkədən 51-də) duzun gündəlik istifadəsi ÜST tərəfindən tövsiyə olunan maksimum səviyyədən gündəlik 5 qram (təqribən 1 çay qaşığı) çoxdur.
"Yüksək qan təzyiqi Avropa regionunda ölüm hallarının və əlilliyin aparıcı risk faktoru olmaqla, ölüm hallarının təqribən dörddə birinə və əlillik hallarının 13 faizinə səbəb olur. Bu, bir qayda olaraq, simptomsuz gedişata malik olur və nəzarət olunmadığı təqdirdə ürək tutmaları və insult kimi potensial olaraq məhvedici təsirlərə malik ola bilir. Dünyada arterial təzyiqin ən yüksək yayılma səviyyəsi Avropa regionunda qeydə alınıb", - deyə ÜST-dən bildiriblər.
Beləliklə, ÜST-nin yeni hesabatında qeyd olunur ki, mütləq siyasət çərçivəsində qida məhsullarının tərkibində duzun miqdarı üzrə məhdudiyyətlər müəyyən edilməli və dəqiq markalanma tələb olunmalı, eləcə də, ictimaiyyətin duz qəbulunu azaltmaq barədə maarifləndirilməsi üzrə kampaniyalar aparılmalıdır.
Tərkibində yüksək miqdarda duz olan məhsullardan gəlir əldə edən qida sənayesinin mübarizəsinə baxmayaraq, bu tədbirlər ictimai səhiyyə üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edə və insan həyatlarını xilas edə bilər.
Eyni zamanda, arterial hipertenziyanın səmərəli müalicəsi standartlaşdırılmış müalicə protokolları, əsas dərman vasitələrinə çıxış imkanının yaxşılaşdırılmasını və yerli şəraitə uyğunlaşdırılmış rahat təlimatların mövcudluğunu tələb edir. Pasiyentlərin bilik səviyyəsinin artırılması və pasiyentyönümlü qulluğun prioritetləşdirilməsi müalicəyə sadiqliyi yaxşılaşdıra bilər. Gender aspektlərini nəzərə alan siyasətlərin həyata keçirilməsi arterial hipertenziyanın aşkarlanması və nəzarətində qeyri-bərabərliyi aradan qaldıra bilər. Təchizat zəncirinin dayanıqlılığının artırılması təxirəsalınmaz hallarda fasiləsiz müalicəni təmin edir.